Aanbiedingsbrief

Aan de gemeenteraad,
Hierbij bieden we u de programmabegroting 2022 van de gemeente Venray aan. We geven u hierin op programmaniveau inzicht in de meerjarenbegroting 2023-2025. Programma Leven heeft met ingang van deze begroting een andere opzet dan de andere programma's. Hierbij is aansluiting gezocht bij de kadernota Sociaal Domein en het uitvoeringsprogramma Sociaal Domein. Of deze opzet meer inzicht geeft mogen we komend jaar samen ervaren. In deze aanbiedingsbrief lichten we een aantal belangrijke zaken uit. Voor een overzicht op hoofdlijnen hebben we daarnaast de begroting grafisch weergegeven in een infographic. U vindt de infographic na de inleiding en op de website van de gemeente. Naast deze infographic vindt u een beknopt overzicht van de financiële wijzigingen per programma.

Koers houden in turbulente tijden

Voor u ligt de laatste begroting in de huidige collegeperiode. Een periode die we, vooral gezien alle ontwikkelingen in de laatste twee jaren, gerust turbulent mogen noemen.
We zijn geconfronteerd met COVID-19, een pandemie die van grote invloed is geweest op de samenleving, waarbij we ook als gemeente onze verantwoordelijkheid hebben genomen. De effecten van de coronacrisis zullen ook na 2021 nog merkbaar zijn.
Daarnaast draagt het uitblijven van een nieuw kabinet niet bij aan de stabiliteit van het openbaar bestuur in Nederland. Besluiten voor de lange termijn worden uitgesteld. Hierdoor blijven er voor medeoverheden, waaronder gemeenten, veel onzekerheden bestaan. Dit maakt het voeren van een evenwichtig financieel beleid op dit moment erg lastig.   

In de zomer van dit jaar kregen we ook nog te maken met een nieuwe politieke realiteit in onze gemeente. De bestaande coalitie hield op te bestaan met als gevolg dat er twee zittende wethouders vertrokken en er een nieuwe wethouder toetrad tot het college. Daarnaast werden er in zeer korte tijd door zeven politieke partijen afspraken gemaakt over hoe de periode tot aan de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2022 te overbruggen.

Op 21 juli presenteerde deze samenwerkende partijen hun Samenwerkingsakkoord. Daarbij is aangegeven dat het Coalitieakkoord 2018-2022 en het daarop gebaseerde Collegeprogramma de basis blijven voor de koers tot aan de volgende gemeenteraadsverkiezingen. Wel zijn in het Samenwerkingsakkoord een aantal nuances en accenten aangebracht. Er zijn een aantal belangrijke en urgente thema’s aangegeven en er zijn een aantal onderwerpen benoemd waarover in de lopende raadsperiode geen besluiten meer worden genomen.

Ondanks de onzekere financiële situatie waarin we verkeren, blijven we -binnen onze mogelijkheden- maximaal inzetten op het realiseren van onze ambities, zoals die zijn verwoord in het Collegeprogramma 2018-2022. Daarbij nemen we de afspraken uit het Samenwerkingsakkoord juli 2021 mee.

Zoals in de Kadernota 2022 al aangekondigd zijn er voor 2022 geen nieuwe grote ambities benoemd. Gevolg is dat we u nu een beleidsarme begroting voorleggen.

Wat willen we bereiken?

In de kadernota 2022 zijn voorstellen inzake het Meerjarig Uitgaven en Investeringsprogramma (MUIP) voorgelegd aan uw raad.
Het MUIP zorgt voor een belangrijke bijdrage aan het realiseren van de speerpunten uit het collegeprogramma 2018-2022, “Een gezonde toekomst voor Venray”. In deze collegeperiode zijn belangrijke visiedocumenten en kadernota’s vastgesteld waarbij de drie rode draden steeds als leidende principes zijn gehanteerd:

Duurzaamheid
Aan onze ambities op het gebied van duurzaamheid geven we invulling langs een drietal lijnen, te weten energietransitie, klimaatadaptatie en circulaire economie. Binnen deze onderwerpen pakken we concrete zaken aan. Daarnaast investeren we lokaal en regionaal in visievorming en deskundigheid zodat de samenleving (inwoners, bedrijfsleven en maatschappelijke instellingen) gestimuleerd wordt om haar eigen rol hier in te pakken.

De hierboven genoemde thema's bevatten doelen die verder reiken dan een collegeperiode van vier jaar. Ze maken onderdeel uit van de strategische visie.

Inclusieve samenleving

We willen dat iedereen mee kan doen in Venray, ongeacht zijn of haar situatie. Daarbij vormt de Kadernota Sociaal domein een belangrijke leidraad : doen wat nodig is, waarbij gekeken wordt naar wat inwoners in hun specifieke situatie zelf kunnen én vervolgens eventueel nodig hebben. Steeds hebben we daarbij een inclusieve samenleving voor ogen. Iedereen moet mee kunnen doen.

Veiligheid

Als het om integrale veiligheid gaat, streven we naar veilige Venrayse dorpen en wijken. Waarin inwoners van alle generaties veilig zijn en zich veilig voelen, weerbaar zijn en met respect omzien naar elkaar. Hierbij kiezen we samen met partners voor een geïntegreerde aanpak van onveiligheid (ondermijnende inclusief digitale) en criminaliteit. Hierbij verwachten we van inwoners en ondernemers een bijdrage naar vermogen in het streven naar minder slachtofferschap, minder overlast, minder  criminaliteit (ondermijnende inclusief digitale) en daarmee een verhoogd gevoel van veiligheid.
Wat gaan we daarvoor doen?

Programma Leven
Programma Leven heeft met ingang van deze begroting een andere opzet dan de andere programma's. Hierbij is aansluiting gezocht bij de kadernota Sociaal Domein en het uitvoeringsprogramma Sociaal Domein. Of deze opzet meer inzicht geeft mogen we komend jaar samen ervaren.
Iedereen doet naar vermogen mee en participeert daardoor in de Venrayse samenleving. De kracht van de Venrayse samenleving geldt hierbij als uitgangspunt. Goede en betaalbare zorg en voorzieningen, gezonde burgers, voldoende werkgelegenheid zijn daarbij belangrijke thema’s. Hierbij past ook de keuze om het werkplein terug te halen naar Venray.
We proberen hierbij de juiste balans te vinden tussen kwaliteit en financiële mogelijkheden.
We geven in 2022 verder uitvoering aan de kadernota Sociaal Domein waarbij het realiseren van een nieuwe toegang een belangrijke opgave vormt.
In het kader van het versterken van onze omgeving wordt in 2022 het nieuwe accommodatiebeleid geïmplementeerd  en wordt er uitvoering gegeven aan de nieuwe kunst- en cultuurnota 2022-2025. Op het gebied van onderwijshuisvesting worden projecten als de huisvesting van basisschool De Lier, Focus/Spectrum en Raayland verder doorgezet.

Een belangrijke ontwikkeling is dat vanaf 2022 alle gemeentes zelf verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van het beschermd wonen (Wmo) waarbij het Rijk een verplichting tot regionale samenwerking (schaal Noord- en Midden Limburg) heeft opgelegd.

Programma Wonen
De ambitie is om het motto van de Omgevingswet, “Ruimte voor ontwikkeling, waarborgen voor kwaliteit” in 2022 verder handen en voeten te geven. We willen daarbij de regie houden op de woningbouwontwikkelingen en realisatie van woningbouwprojecten, waarbij we zowel kwantitatief als kwalitatief woningen toevoegen voor diverse doelgroepen, in verschillende typen en prijsklassen in alle dorpen. Kansrijke initiatieven op het gebied van woningbouw worden gefaciliteerd en waar nodig gestimuleerd.
Conform het Samenwerkingsakkoord juli 2021 wordt besluitvorming over grootschalige initiatieven (100+) inzake huisvesting arbeidsmigranten en de herziening van het grondbeleid doorgeschoven naar de volgende raadsperiode.
We zorgen verder voor het waarborgen van kwaliteit en veiligheid van de fysieke leefomgeving door het toepassen van het beleidsplan Vergunningen, Toezicht en Handhaving (VTH).   

Ook in 2022 is er veel aandacht voor de transitie van het landelijk gebied. Het programma Landelijk gebied wordt, als onderdeel van de omgevingsvisie, verder uitgewerkt. Daarbij wordt ook iets gevraagd van onze inwoners en ondernemers. Omdat de opgaven in het landelijk gebied niet stoppen bij de gemeentegrens zoeken wij ook aansluiting bij andere gemeenten in (Noord) Limburg  en in de regio.

Programma Werken
In 2022 gaan we verder met ons Programma Economie. Dit programma sluit aan bij de in 2019 vastgestelde Toekomstvisie en wordt aangevuld in nauwe afstemming met de omgevingsvisie. De (integrale) doelen en opgaven worden in de Omgevingsvisie benoemd, uitwerking (ontwikkelingsperspectieven) landt in het Programma Economie. Hierbij wordt ook aangehaakt bij de speerpunten van de regionale investeringsagenda en de Regiodeal. Daarbij hoort ook de ambitie om randvoorwaarden te creëren voor werkgelegenheid.
Ook in 2022 zetten we ons samen met de regio Noord Limburg verder in op grensoverschrijdende samenwerking en innovatie in de agrofood keten. Venrayse agrofood bedrijven leveren hieraan een belangrijke bijdrage. We willen de organisatiegraad van lokale en regionale (MKB)bedrijven versterken door samen te werken met ondernemerscollectieven en met Brightlands Campus Greenport Venlo.
Uit economisch perspectief blijven we ons actief inzetten op het herontwikkelen/herinvullen van grote kavels die leeg komen of dreigen te raken. Zoals in het Samenwerkingsakkoord juli 2021 is aangegeven wordt besluitvorming over de ontwikkeling van 30 ha. bedrijventerrein in Venray doorgeschoven naar de volgende raadsperiode.
De herinvulling van leegstaand vastgoed in het centrum heeft prioriteit en aan de randen van het centrum komt er meer ruimte voor wonen. De gemeente blijft dit de komende jaren stimuleren. Daarnaast verplaatsen we de bibliotheek en zorgen we voor een goede herinvulling van de huidige locatie. Verder spelen we een faciliterende rol in de herontwikkeling van de Brier.

Grote infrastructurele projecten als de Maaslijn, de Via Venray, de Oostverbinding en de Haven Wanssum worden ook in 2022 doorgezet.

Programma Besturen
Wij zien de noodzaak van, en de kansen voor, een bestuurskrachtige regio Noord Limburg en willen daarin als tweede stedelijke kern nadrukkelijk bijdragen aan de verdere ontwikkeling daarvan.
De met het Rijk en Provincie Limburg gesloten Regiodeal en de met de provincie Limburg overeengekomen investeringsagenda is in een eerste tranche uitgewerkt en de uitvoering hiervan loopt door in 2022. Daarnaast wordt ook de tweede tranche uitgewerkt.
De invoering van de Omgevingswet is voor gemeenten en ketenpartners een omvangrijke, complexe en langdurige veranderopgave die loopt tot 2029. Na een aantal keren te zijn uitgesteld, treedt de wet nu (waarschijnlijk) op 1-7-2022 in werking. De voorbereidingen voor invoering van de Omgevingswet lopen door in 2022.
Op het gebied van duurzaamheid gaan we in 2022 verder met de uitvoering van het majeur proces de Duurzaamheidsvisie Venray Vergroent. Hierbij wordt in 2022 verder uitvoering gegeven aan de energietransitie en uitvoeringsprogramma’s klimaatadaptatie en circulaire economie. Dit doen we samen met onze inwoners en ondernemers, waarbij we als gemeente maximaal onze stimulerende en faciliterende rol pakken. Zoals in het Samenwerkingsakkoord juli 2021 is aangegeven wordt besluitvorming over grootschalige initiatieven voor zonneparken (5ha+) doorgeschoven naar de volgende raadsperiode, m.u.v. initiatieven waarvan de aanvraag al in behandeling is genomen.

We zien dat onze rol als lokale overheid verandert. Vraagstukken worden steeds complexer en vaak gemeente overstijgend, samenwerking met inwoners, wijk- en dorpsraden, bedrijven en andere stakeholders is een randvoorwaarde om tot gedragen oplossingen te komen. We willen als gemeente meegroeien met de veranderende rol door onze manier van werken, cultuur en bedrijfsvoering hierop aan te passen.

Begrotingsresultaat

Voor 2022 is onze programmabegroting sluitend. De kadernota 2022 liet nog een tekort zien van ongeveer € 2,5 miljoen. In de periode juni/juli is het tekort 2022 voor een groot deel opgelost door de meicirculaire en vooralsnog een incidentele extra bijdrage van het rijk voor de jeugdzorg. De jaren vanaf 2023 laat nog een tekort zien van ongeveer € 2,5 miljoen. In de huidige omstandigheden, waarin de financiële onzekerheden voor de lange termijn onzeker zijn kiezen we er bewust voor om geen extra maatregelen voor te stellen om tot een meerjarig sluitende begroting te komen. De maatregelen die we dan zouden moeten nemen betekenen een aantasting van ons voorzieningenniveau, extra belastingverhogingen voor onze burgers en bedrijven en een aanslag op onze reservepositie. We willen bewust laten zien dat we in de huidige situatie zonder extra middelen van het rijk, structureel tekort komen. We wachten af tot er een nieuw kabinet is geformeerd dat met plannen komt voor de lange termijn, inclusief het financiële perspectief dat daarbij hoort. Indien er meer duidelijkheid is over het financieel perspectief voor gemeenten zal het college direct weer de draad oppakken om onze begroting ook meerjarig sluitend te maken. Het doel is om vóór de raadsverkiezingen in maart 2022 dit sluitend meerjarenperspectief aan uw raad aan te bieden zodat de nieuwe raad tijdig weet waar ze aan toe zijn. We gaan er nu vanuit dat er tegen die tijd duidelijkheid is gegeven vanuit Den Haag.
Bij de kadernota 2022 dit voorjaar hebben we u niet alleen voor 2022 maar ook voor alle jaren een negatief meerjarenperspectief gepresenteerd. Zoals gezegd heeft het college ervoor gekozen om nu niet alles in het werk te stellen om voor alle jaren een sluitende begroting voor te leggen. Daarvoor zijn de onzekerheden te groot. In de kadernota 2022 hebben we vijf ontwikkelingen opgenomen met financiële consequenties. Daarbij zijn er drie scenario’s uitgewerkt: somber, voorzichtig en optimistisch.

De ontwikkelingen zijn:

• herijking gemeentefonds
• de opschalingskorting in het gemeentefonds
• de oplopende kosten in de jeugdzorg
• de oplopende kosten in de WMO als gevolg van de invoering van het abonnementstarief
• de kosten voor het realiseren van het klimaatakkoord.

Er is voor alle vijf (september 2021) nog geen duidelijkheid. Alleen voor de jeugdzorg is er voor het jaar 2022 extra geld beschikbaar gesteld.

Op basis van de samenstelling van begroting 2022 deze zomer was er nog een tekort te overbruggen van ongeveer € 0,6 miljoen. Dit komt onder meer door het feit dat we het niet toerekenen van rente eigen vermogen aan investeringen niet gaan compenseren door de OZB te verhogen zoals uw raad dit middels een motie heeft aangegeven.
Dit tekort in de begroting is als volgt opgelost:

• Bijdrage uit de reserve Grondbedrijf. Begin 2022 wordt er een overschot verwacht van € 5 miljoen in de reserve Grondbedrijf. Op basis van het vigerende Grondbeleid kan hieruit een bijdrage aan de algemene dienst gedaan worden. In de begroting is hiervoor € 0,3 miljoen opgenomen.
• Op het terrein van het sociaal domein zijn er momenteel een aantal ontwikkelingen, waaronder de decentralisatie van Beschermd Wonen, die vermoedelijk een financieel voordeel gaan opleveren. Daarnaast zetten we continu in op het beheersbaar houden van de kosten, zonder dat de te realiseren doelstelling in gevaar komt. Het komend jaar zal duidelijker worden wat dit financieel oplevert. Het college heeft de overtuiging dat een extra bedrag van € 0,3 miljoen als taakstelling opgenomen kan worden.

Het begrotingsresultaat 2022 sluit met een gering positief saldo van € 72.000.

Weerstandsvermogen

De weerstandsratio is op orde en blijft ook na inzet voor de incidentele lasten ruim boven de minimumwaarde van 1,0.

Als college bieden wij u hiermee met enige realisme/optimisme deze meerjarenbegroting aan.  

Het college van burgemeester en wethouders van gemeente Venray.